De luchtvaart staat voor een enorme klimaatuitdaging. Groener vliegen is geen luxe, maar een noodzaak. Maar hoe pak je dat aan in een sector waar vliegtuigen decennialang meegaan en alternatieven zoals waterstof of elektrisch vliegen nog ver weg zijn?
Het antwoord ligt deels in je frietketel. Gebruikte frituurolie, een restproduct uit keukens van zowel particulieren als de horeca, is een waardevolle grondstof voor duurzame vliegtuigbrandstof. Deze biobrandstof, ook wel Sustainable Aviation Fuel (SAF) genoemd, stoot tot 80% minder CO₂ uit dan traditionele kerosine, en wordt vandaag al op grote schaal geproduceerd.
Wat is biobrandstof voor vliegtuigen?
Sustainable Aviation Fuel (SAF) is een duurzame vliegtuigbrandstof die gemaakt wordt van biologische reststromen, zoals gebruikte frituurolie. De CO₂ die vrijkomt bij verbranding, werd al eerder uit de lucht gehaald, bijvoorbeeld via planten of andere natuurlijke processen.
In tegenstelling tot klassieke kerosine, waarbij oude koolstof uit de bodem vrijkomt, voegt SAF geen extra CO₂ toe aan de atmosfeer. Daardoor is de klimaatimpact over de volledige levenscyclus aanzienlijk lager: tot wel 80% minder uitstoot.*
En een bijkomend groot voordeel: het is een drop-in brandstof. Dat wil zeggen dat er voor het gebruik van SAF geen technische aanpassingen nodig zijn in de bestaande vliegtuigen en tankinfrastructuur. Luchtvaartmaatschappijen kunnen zo hun huidige vloot behouden en hun ecologische voetafdruk aanzienlijk verkleinen.
"SAF is een drop-in brandstof die meteen inzetbaar is in bestaande vliegtuigen en infrastructuur. Dat maakt het mogelijk om nú al te verduurzamen.
– Vincent de Haes ( sustainable aviation consultant at To70)
Waar wordt biobrandstof van gemaakt?
De productie van SAF start met duurzame grondstoffen, ook wel feedstocks genoemd. Dat zijn onder andere:
- gebruikte frituurolie (UCO), ingezameld bij horeca, industrie en particulieren
- afvalvetten uit de voedingssector
- niet-eetbare plantaardige reststromen
- CO₂ uit luchtopvang
Vandaag is gebruikte frituurolie (UCO) wereldwijd de meest gebruikte grondstof voor duurzame vliegtuigbrandstof. Deze reststroom is ruim beschikbaar, traceerbaar en heeft een hoge energetische waarde. Via het HEFA-productieproces (Hydroprocessed Esters and Fatty Acids), wordt ze omgezet in hoogwaardige SAF.
Waarom is SAF zo belangrijk?
Hoewel de luchtvaart een aanzienlijke impact heeft op het klimaat, is ze ook onmisbaar voor wereldwijde mobiliteit, economie en verbinding.Daarom is SAF belangrijk: het verduurzaamt de sector zonder haar werking te verstoren.
Maar de uitdagingen zijn groot. De luchtvaart is verantwoordelijk voor zo'n 2,5% van de wereldwijde CO₂- uitstoot, en die uitstoot dreigt de komende twintig jaar zelfs te verdrievoudigen. Terwijl elektrische en waterstofvliegtuigen nog maar in de ontwikkelingsfase zitten, vliegen er vandaag meer dan 25.000 commerciële vliegtuigen rond, met een gemiddelde levensduur van 30 jaar.
SAF biedt hier een oplossing. Als zogenaamde ‘drop-in’ brandstof kan SAF vandaag al worden gebruikt in bestaande vliegtuigen en infrastructuur. Zo kan de sector haar klimaatimpact nú al verlagen, zonder te moeten wachten op nieuwe technologieën.
“Als we willen dat luchtvaart zijn maatschappelijke waarde behoudt, moeten we haar klimaatimpact drastisch verlagen.” – Vincent de Haes ( Sustainable Aviation Consultant at To70)
Hoe wordt biobrandstof gemaakt?
De productie van SAF verloopt in vier fases:
1. Inzameling van de grondstof
Quatra zamelt als feedstockleverancier gebruikte frituurolie (UCO) in bij particulieren, horeca, grootkeukens en voedingsbedrijven. Deze reststroom vormt de start van een gecertificeerde circulaire keten.
2. Voorbewerking
De ingezamelde olie bevat vaak reststoffen zoals water en voedseldeeltjes. In gespecialiseerde installaties wordt de olie gefilterd, ontwaterd en gestabiliseerd zodat ze geschikt is voor industriële verwerking.
3. Chemische omzetting
Via het HEFA-proces wordt gebruikte olie in een raffinaderij behandeld met waterstof onder hoge temperatuur en druk. Daarbij worden de vetzuren omgezet in koolwaterstoffen die chemisch vrijwel identiek zijn aan fossiele kerosine.
4. Blending en certificering
De afgewerkte SAF (max 50%) wordt gemengd met fossiele kerosine en doorloopt strikte kwaliteitscontroles voor gebruik in commerciële luchtvaart.
Wat is er nodig voor de toekomst?
De toekomst van duurzame luchtvaart hangt niet af van een technologische doorbraak, maar van samenwerking over de hele lijn. SAF is een belangrijke hefboom, maar het succes ervan vereist dat alle schakels in de keten meebewegen.
Die visie ligt ook aan de basis van Stargate, een Europees project waarin luchthavens, luchtvaartmaatschappijen, onderzoekers en Quatra als feedstockleverancier samen bouwen aan een duurzamere luchtvaart. Niet alleen via de integratie van SAF, maar ook door in te zetten op slimme mobiliteit op en rond de luchthaven, het sensibiliseren van passagiers en het verbeteren van de lokale milieukwaliteit.
De luchtvaart verduurzamen vraagt meer dan een technologische oplossing. Het vraagt visie, vertrouwen en de bereidheid om verantwoordelijkheid te delen.
“Er is geen silver bullet. We hebben nieuwe technologieën, operationele verbeteringen én samenwerkingen nodig om de milieu-impact van de luchtvaart te verlagen en de groeiende vraag op een duurzame manier op te vangen.”
– Elisabeth Woeldgen ( PhD researcher in Environmental Economics)
*Berekend voor pure, dus niet-gemengde SAF, met behulp van gevestigde methodes voor levenscyclusanalyse (LCA), zoals de CORSIA-methodologie.